Eğirdir Gölü Balıkçılık Raporu

Ülkemizin en büyük ikinci içme suyu rezervi olan ve “yedi renkli göl” olarak da bilinen Eğirdir Gölü’nün korunması kapsamında; Kirliliğin azaltılması, sürdürülebilir balıkçılığın sağlanması, eko-turizmin geliştirilmesi, doğa dostu tarımın yaygınlaştırılması, sorunların çözümünde yerel ortaklık oluşturulması, suyu kullananlar ve yönetenlerin bir araya getirilmesi konularında çalışmalar çeşitli kuruluşlar tarafından devam ettirilmektedir.

WWF-Türkiye ve Siemens Ev Aletleri’nin sürdürdüğü “Yedi Renkli Göle Yedi Renkli Hayat” projesi kapsamında Eğirdir Gölü’nde balıkçılığın durumunu ortaya koyan ve çözüm önerileri getiren  “Eğirdir Gölü Balıkçılık Raporu”

Rapor, Eğirdir Gölü’nde balıkçılığın durumunu ortaya koyan ve çözüm önerileri getiren bir çalışma olup, raporda, su ürünlerinin Türkiye’deki durumu, Eğirdir Gölü’nde balıkçılık ile ilgili mevcut durum, göle yapılan balık aşılamaları, göldeki aşırı av baskısı, kirlilik kaynaklı ötrofikasyon ve sürdürülebilir balıkçılık için öneriler yer almaktadır.

Eğirdir Gölü’nde Balıkçılık;

Eğirdir Gölü, 487 kilometrekarelik alanı ve 4005 hektometreküp hacmi ile Türkiye’nin en büyük dördüncü gölü ve ikinci büyük tatlı su gölüdür. Biyolojik çeşitliliği ile de en önemli sulak alanların başında gelen Eğirdir Gölü’nde balıkçılık, çevresinde yaşayanlar için önemli bir geçim kaynağıdır. Geçmiş dönemlerde yapılmış olan balık aşılamaları nedeniyle göl ekosisteminin bozulması, aşırı av baskısı ve özellikle tarımsal ve evsel atık sularının göle ulaşması sonucu meydana gelen kirlilik Eğirdir Gölü’nde balıkçılığın sekteye uğramasındaki en önemli etkenlerdir.

1985 yılında Eğirdir Gölü’nde 85 ton sazan avcılığı yapılırken, 2007 yılında avlanan sazan miktarı 0,2 tona kadar düşmüştür. Aynı şeklide, 1985 yılında 300 ton sudak avcılığı yapılırken, 2005 yılından bu yana kayda değer miktarlarda sudak balığı avcılığı yapılamamıştır. Ülkemizde fazla tüketilmeyen ancak 1960’lı yıllarda Avrupa ülkelerine ihraç edilmeye başlanan kerevit de (tatlı su istakozu) Eğirdir Gölü’nde avlanan ve ekonomik açıdan çok önemli bir türlerden biridir. 1980’li yıllarda yıllık 2000 ton civarında kerevit avlanırken, 1985 yılında Eğirdir Gölü’ne sıçrayan kerevit vebasıyla mücadele için 1986-1999 yılları arasında kerevit avcılığı yasaklanmıştır. 1999 yılından günümüze kadar geçen süre zarfında ise kerevit üretiminde aşırı av baskısı nedeniyle istikrar bir türlü sağlanamamış ve 2001 yılında 797 tona yükselen üretim miktarı, 2007 yılında 11 tona kadar düşmüştür.

Aşırı av baskısı sonucu meydana gelen stoklardaki düşüş dikkate alınarak Eğirdir Gölü Yönetim Planı kapsamında göl; sazan, sudak ve kerevit avcılığına 2008 yılından itibaren dört yıl süre ile kapatılmıştır. Bunun yanında, 2008 – 2009 döneminde göle, yine Eğirdir Gölü Yönetim Planı kapsamında 2.000.000 adet sazan balığı yavrusu bırakılmıştır.

Balık Aşılamaları ve Eğirdir Gölü; 

Eskiden aralarında çapak ve çirozun da bulunduğu on farklı tür balık yetiştirilen Eğirdir Gölü için 50’li yıllar ile yeni bir süreç başlamıştır. 1955 yılında Eğirdir Gölü’nde 10 tür balık bulunmakta iken bu türlerden pek çoğunun hem ekonomik değeri yoktu, hem de gölün verimsizliği nedeniyle çok geç büyümekteydiler. Göldeki balık faunasının daha verimli hale getirilmesi amacıyla, göle Avusturya’dan ithal edilen ve tipik bir yırtıcı balık türü olan 10-15 cm boyunda 10.000 adet genç sudak balığı aşılanmıştır. Avcı olan bu balık türü 80’li yılların sonuna kadar gölde hızla çoğalmış, sazan ve eğrez dışındaki türleri yok ederek göl balıkçılığının sazan ve sudak üzerine kurulmasına neden olmuştur.

1990’lı yılların başında göle gümüşi havuz balığı aşılanmıştır. 10 yıl içinde hızlı bir şekilde artış gösteren bu tür, gölde en baskın tür haline gelirken 1990’lı yılların ikinci yarısında göle yine bir balıklandırma yapılmış ve bu sefer kadife balığı aşılanmıştır. Sudak ve gümüşi havuz balığının aksine bu tür gölde yeterli bir popülasyon oluşturamamıştır.

Sonuçta, göldeki balık çeşitliliğinde 1930’lu yıllardan bu yana meydana gelen değişime baktığımızda gölün doğal türü olmayan beş türün (sudak, gümüşi havuz balığı, kadife balığı, tatlı su kolyozu ve gümüş balığı) göle çeşitli sebeplerle girdiği ve gölün balık faunası ve popülasyon dengelerinin bozulduğu, 1950’li yıllarda bildirilen iki türün ise (Eğirdir yağ balığı ve cüce siraz) neslinin tamamen yok olduğu görülmektedir. Özetle Eğirdir Gölü ne yazık ki ülkemizdeki bilinçsiz balıklandırmaların oluşturduğu olumsuz etkileri sergileyen en önemli örneklerden biri haline gelmiştir.

İş İşten Geçmeden,

Ötrofikasyon, özellikle göllerde besin zenginleşmesi ve bu besin zenginleşmesi sonucunda yosun artışı, buna bağlı olarak balık avlama sahalarının ve su kalitesinin bozulması olarak tanımlanmaktadır. Derinliği fazla olmayan ötrof göller zamanla önce gölcüğe ve daha sonrasında da bataklığa dönüşür. Eğirdir Gölü’nde 2006 yılında yaz ve sonbahar döneminde göl yüzeyinde mavi-yeşil jel benzeri bir oluşum gözlenmiştir. Tarımsal ve evsel atıkların göle ulaşması, bunun sonucunda artan azot ve fosfor oranı ile kirliliğin artması, göldeki su ürünleri avcılığını etkileyen diğer önemli bir sorundur. Özellikle tarımsal ve evsel atıkların göle ulaşması engellenmezse, bu durum Eğirdir Gölü’nün yavaş yavaş bataklığa, bataklığın ardından çayırlığa dönüşmesine yol açacaktır.

Göldeki su ürünleri içinde en yüksek ekonomik değere sahip olan kerevit, sudak ve sazan neredeyse tamamen tükenmiştir. Bu türlerin stoklarındaki çarpıcı düşüşün ana nedeni aşırı ve bilinçsiz avcılıktır. Raporda; sürdürülebilir balıkçılığın sağlanması için bu türlerin av yasağının devam etmesi, gölde tamamen avcılığa kapalı bölgelerin tespit edilip balıkların üremesi ve büyümesi için fırsat yaratılması, avlanabilir stokların belirlenerek kota sistemine geçilmesi, balık stoklarının izlenmesi, kaçak avlanmanın önüne geçilmesi, kaçak avlanan balıkların satış yerlerinin denetlenmesi, göle yabancı balık türlerinin sokulmaması, gölden daha az su çekilmesi, tarımsal ilaçlamada kullanılan aletlerin göl suyu ile temas ettirilmemesi, zirai ilaç ambalajlarının göle etki etmeyecek şekilde imha edilmesi ve böylelikle göldeki su ürünlerinin varlığını da etkileyen tarımsal kirliliğin azaltılması gerekmektedir. Ayrıca Yedi Renkli Göle Yedi Renkli Hayat Projesi’nde yer alan gerek balıkçı eğitimleri, gerek doğal sulak alan arıtımı, gerek tarımsal kaynaklı kirliliğin önlenmesine yönelik pilot uygulamalarla hem gölün biyolojik zenginliği korunacak, hem kirlilik azalacak, hem de önemli bir geçim kaynağının devamlılığı sağlanacağı raporda özellikle belirtilmektedir

Türkiye’de Su Ürünlerinin Durumu;

 

Türkiye’nin 8.333 km’lik kıyı şeridi, 177.714 km uzunluğunda akarsuyu, 200’den fazla doğal gölü, 1.223 adet baraj gölü ve göleti bulunmaktadır. Türkiye bu potansiyeli, su ürünlerini oluşturan canlıların gelişmesi ve yetiştirilmesine kolaylık sağlayan coğrafi konumu ve farklı ekolojik özellikleri ile balıkçılık açısından şanslı bir konumdadır. Fakat gerek üretim gerekse tüketim rakamları açısından balıkçılık ve su ürünleri sektörü, ülkemizde bu potansiyele karşılık bir gelişim gösterememiştir.

2008 yılı verilerine göre GSMH içindeki payı yüzde 0,29 olan su ürünleri sektörünün büyüklüğü tarım sektörününün toplam büyüklüğünün yüzde 3,21’i düzeyinde kalmıştır. 2008 yılında yaklaşık 494 bin tonu avcılıkla, 152 bin tonu yetiştiricilikle olmak üzere toplam yaklaşık 646 bin ton su ürünü üretilmiştir. Bu üretim, 2007 yılına göre % 16,32 oranında bir azalmayı ifade etmektedir. 646 bin tonluk üretimin 41 bin tonu içsulardan karşılanmıştır. 2007 verilerine göre Türkiye, su ürünleri üretimi açısından dünyada 33. , AB-27 içinde ise beşinci sıradadır. 175.000 tonluk su ürünleri ithalatına karşılık olarak 221.325 tonluk ihracat yapan ülkemiz, ihracat miktarı bakımından dünyada 50. sıradadır.

Türkiye’de kişi başına düşen 8,5 kg’lik su ürünleri tüketimini dünya ortalaması olan 15 kg’a çıkarmak için 2023 yılında ülkemizde su ürünleri üretiminin 1,5 milyon ton seviyelerine çıkarılması gerekmektedir.

 

KAYNAKÇA

http://www.turkiyenincani.org
http://www.wwf.org.tr/?1292/egirdirgolubalikcilikraporu